Μας δηλητηριάζει με το σταγονόμετρο: Τι αέρα αναπνέουμε τελικά στο Μετρό της Αθήνας (photos+ΠΙΝΑΚΕΣ)

Άλλοι κοιμούνται με το τζάμι για «μαξιλάρι» λίγο πριν την πρωινή βάρδια, άλλοι γυρνώντας από τη βραδινή. Άλλοι τρέχουν για να προλάβουν τις πόρτες, άλλοι σέρνουν το σαρκίο τους, γυρνούν και πηγαίνουν για ψώνια, για βόλτα. 

Έρευνα: Το φαγητό που όποτε το τρως, αφαιρεί 36 λεπτά από τη ζωή σου

Ίσως το μόνο κοινό στις τροχιές όλων αυτών των ανθρώπων, είναι ο αέρας που αναπνέουν.

Και τι αέρας είναι αυτός, του Μετρό της Αθήνας. Το χρησιμοποιούμε σχεδόν υποσυνείδητα, στο μυαλό πολλών είναι το κατεξοχήν οικολογικό μέσο μετακίνησης, αλλά δεν αφιερώνουμε πολλή σκέψη στο τι και πώς θα μπορούσε να είναι.

Για την υπόγεια «φλέβα» της Αττικής, παρά τα πλεονεκτήματά της, τα δεδομένα συναινούν πως μας δηλητηριάζει με το «σταγονόμετρο», ένα ζήτημα που φέρνει στο προσκήνιο το Πανελλήνιο Κέντρο Οικολογικών Ερευνών (ΠΑΚΟΕ), σε αυτή τη συνέντευξη στο Reader.

Μετρό Αθήνας: Τι αναπνέουν επιβάτες και εργαζόμενοι

Όπως ακούσαμε από τον πρόεδρό του, κ. Παναγιώτη Χριστοδουλάκη, το ΠΑΚΟΕ είναι ένας φορέας μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα, και ιδρύθηκε στις 16 Ιουνίου του 1979, 47 χρόνια πριν, λειτουργώντας ανελλιπώς έκτοτε. Διαθέτει δικά του εργαστήρια χημικών αναλύσεων, πιστοποιημένα και διαπιστευμένα για μετρήσεις υδάτων, αέρα, ακτινοβολιών και θορύβου. Στα 47 χρόνια που έχουν περάσει έχει πραγματοποιήσει τουλάχιστον 2.000 έρευνες και μελέτες για το περιβάλλον.

Έχει συνολικά 35.000 μέλη, και διατελεί υπό διοικητικό και επιστημονικό συμβούλιο.

Τα τελευταία χρόνια, το ΠΑΚΟΕ, κυρίως γνωστό για τις μετρήσεις που εκδίδει τακτικά για τις παραλίες μας, έχει θίξει επανειλημμένα το θέμα της ατμοσφαιρικής ρύπανσης στους χώρους του Αθηναϊκού μετρό, και μας παρείχε ανησυχητικά δεδομένα.

Παναγιώτης Χριστοδουλάκης, πρόεδρος του ΠΑΚΟΕ

Ρωτήσαμε τον κ. Χριστοδουλάκη πώς διεξάγονται οι μετρήσεις από τις οποίες αντλεί τα δεδομένα του ο φορέας: «Χημικοί του ΠΑΚΟΕ πηγαίνουν στους χώρους με συγκεκριμένα διαπιστευμένα και διακριβωμένα όργανα, μετρώντας επί τόπου και παίρνοντας τις ενδείξεις.

Καταγραφικό όργανο του ΠΑΚΟΕ | ΠΑΚΟΕ

Οι μετρήσεις γίνονται κάθε 3 λεπτά για περίπου μία ώρα. Από αυτές τις μετρήσεις βγάζουμε ένα διάγραμμα μέσων όρων και καταλήγουμε στις τιμές των παραμέτρων.

Οι παράμετροι, διαφορετικά, οι τύποι ουσιών, για τις οποίες έχει διεξάγει μετρήσεις το ΠΑΚΟΕ είναι: 

• Τα PM1
• Τα PM2,5
• Τα PM10
• Οι πτητικοί υδρογονάθρακες
• Η φορμαλδεΰδη (HCHO)
• Το διοξείδιο του άνθρακα (CO2)

Ενδεικτικές μετρήσεις του ΠΑΚΟΕ για τον Ιούνιο του 2025 | ΠΑΚΟΕ

Ενδεικτικές μετρήσεις του ΠΑΚΟΕ για τον Ιούνιο του 2025 | ΠΑΚΟΕ

Ενδεικτικές μετρήσεις του ΠΑΚΟΕ για τον Ιούνιο του 2025 | ΠΑΚΟΕ

Ο κ. Χριστοδουλάκης μάς εξήγησε για τα συστατικά του παραπάνω «κοκτέιλ»:

«Τα PM10 είναι αιωρούμενα σωματίδια διαμέτρου κάτω από 10μm, ενώ τα PM2.5 είναι τα πλέον επικίνδυνα, διότι εισέρχονται σε όλες τις αναπνευστικές οδούς του ανθρώπου, δημιουργώντας αναπνευστικά και καρδιαγγειακά προβλήματα.

Μετά έχουμε τους πτητικούς υδρογονάνθρακες, κάποιοι από τους οποίους καρκινογόνοι, που εκπέμπουν όλα τα συστήματα πέδησης των συρμών, και τα βαρέα μέταλλα, ο σίδηρος, το μαντέμι, το νικέλιο, που δημιουργούν αιωρούμενα σωματίδια. Υπάρχει και η φορμαλδεΰδη, η γνωστή φορμόλη, που είναι επίσης επικινδυνη. Πρόκειται για μία αλκοόλη που δημιουργείται από τις αντιδράσεις των οξειδίων του αζώτου και του θείου. Όσο για το διοξείδιο του άνθρακα, γίνεται επίσης επικίνδυνο σε συνύπαρξη με τέτοια σωματίδια. Η μέση τιμή του παγκοσμίως είναι 400 μικρογραμμάρια ανά κυβικό μέτρο, εμείς στο μετρό έχουμε βρει έως και 3.000 μικρογραμμάρια, άρα η κατάσταση είναι πάρα πολύ επικίνδυνη. Έχουμε στείλει τις έρευνες έως και στη διοίκηση του μετρό, αλλά δεν απαντούν, ούτε με στοιχεία, απλά λένε πως είναι όλα μια χαρά».

Τα λεγόμενα του κ. Χριστοδουλάκη επιβεβαιώνει μία εύρωστη επιστημονική βιβλιογραφία. Ενδεικτικά, για τη φορμαλδεΰδη, στατιστικές αναλύσεις έχουν δείξει μία ανησυχητική συχέτιση μεταξύ της χρόνιας έκθεσης και της εκδήλωσης λευχαιμίας (Zhang et al., 2008), παιδικού άσθματος (McGwin et al., 2009) και χρόνιας βρογχίτιδας (Krzyzanowski et al., 1990).

Από την άλλη, όπως επισημαίνει και το ΠΑΚΟΕ, το διοξείδιο του άνθρακα δεν είναι τοξικό αέριο. Ωστόσο, η αύξηση της συγκέντρωσής του μειώνει τη συγκέντρωση οξυγόνου σε εσωτερικούς χώρους και έχει αρνητικές συνέπειες για την υγεία, ενώ σε πολύ υψηλές συγκεντρώσεις γίνεται θανατηφόρο. 

Χώρος του Μετρό | Eurokinissi

Το Μετρό που θα μπορούσαμε να έχουμε

Οι αυτοψίες του ΠΑΚΟΕ στο Μετρό είχαν ξεκινήσει το 2019. «Είχαν γίνει καταγγελίες ότι η κατάσταση στις αποβάθρες και στα εκδοτήρια ήταν πολύ άσχημη, ξεκινήσαμε τις μετρήσεις. Έχουμε μία σταθερή αυξητική τάση των τιμών. Υπάρχουν συγκεκριμένα ανώτατα επιτρεπτά όρια αντοχής και ανοχής, πάνω από τα οποία απαγορεύεται να καταγράφονται τιμές. Αυτές τις τιμές τις έχουμε στείλει στη διοίκηση του μετρό, στα Υπουργεία Μεταφορών, Υγείας και Περιβάλλοντος, και περιμένουμε ακόμα απαντήσεις. Το θέμα είναι να παρθούν κάποια μέτρα. Φυσικός εξαερισμός μέσα στις σήραγγες του μετρό δεν υπάρχει».

Ακούγοντας αυτό, εύλογα θελήσαμε να μάθουμε κατά πόσο οι υποδομές του Μετρό είναι «υπό της βάσης» στη διασφάλιση ενός υγειούς περιβάλλοντος για το κοινό. Επικοινωνήσαμε σχετικά με τη ΣΤΑΣΥ, αλλά δεν πήραμε έγκαιρη απάντηση.

Ο κ. Χριστοδουλάκης πάντως μας εξήγησε ότι το αίτημα για επαρκή εξαερισμό δεν είναι κάτι το ρηξικέλευθο, σε σχέση με τα διαθέσιμα πρότυπα:

«Στο μετρό του Παρισιού, που έχω επισκεφθεί επανειλημμένα, υπάρχουν επτά επίπεδα. Εκεί υπάρχουν συνεχείς αεραγωγοί, από το πάνω μέρος, έως οποιοδήποτε σημείο του μετρό, οι οποίοι τροφοδοτούν με καθαρό αέρα και διαθέτουν ατμοσφαιρικά φίλτρα, που συγκρατούν τα αιωρούμενα σωματίδια. Το μετρό του Παρισιού έχει μήκος περίπου 170 χιλιόμετρα, και ανά 3 χιλιόμετρα υπάρχουν αεραγωγοί, περίπου 50 συνολικά. Εύκολα θα μπορούσε να εφαρμοστεί εδώ ένα σύστημα όπως του μετρό του Παρισιού».

Για να φέρουμε και την επιδημιολογική πλευρά της συζήτησης λίγο πιο κοντά στην ελληνική καθημερινότητα, ρωτήσαμε εάν το ΠΑΚΟΕ έχει διεξάγει και μελέτες για τον αντίκτυπο στην υγεία των πολιτών:«Έχουμε διαπιστώσει ότι στις ηλικίες 40 έως 60 ετών δημιουργούνται αναπνευστικά προβλήματα με παρατεταμένη παραμονή σε σταθμούς μετρό, ή με καθημερινή του χρήση.

Έχουμε κάνει μία ενδεικτική επιδημιολογική μελέτη σε 20 άτομα το 2023, και είχαμε διαπιστώσει ότι αυτοί οι άνθρωποι, που χρησιμοποιούσαν συχνά το μετρό, είχαν αναπνευστικά προβλήματα».

Το ερευνητικό αρχείο του ΠΑΚΟΕ | ΠΑΚΟΕ

Έχοντας, τέλος, μιλήσει και με εργαζόμενους που απασχολούνται στους χώρους του μετρό, ως υπεύθυνοι σταθμών και εκδότες εισιτηρίων, προέκυψαν μερικά ακόμα ζητήματα για τα οποία ρωτήσαμε τον κ. Χριστοδουλάκη. Ένα από αυτά ήταν η εντύπωση πως η ατμόσφαιρα σταθμών του μετρό ενδέχεται να είναι μολυσμένη με αμίαντο.«Για αμίαντο δεν έχουμε κάνει μετρήσεις. Μπορεί να προέρχεται από διάφορες κατασκευές λόγω της φθοράς τους, όπως πλάκες οροφής», απάντησε.

Ακόμα ένα ζήτημα που έθιξαν εργαζόμενοι, ήταν η έλλειψη οξυγόνου, υποστηρίζοντας πως μπορεί να έχουν εκδηλώσει συμπτώματα υποξίας κατά τις βάρδιές τους.

Ο κ. Χριστοδουλάκης εξήγησε πως «Όντως υπάρχει έλλειψη οξυγόνου, λόγω φτωχής ανανέωσης του αέρα. Τα φυσιολογικά επίπεδα οξυγόνου στην ατμόσφαιρα είναι περίπου 21%. Πριν από 5 χρόνια είχαμε μετρήσει στο μετρό περίπου 12%-13%».

Και από εδώ προκύπτει άλλο ένα εύλογο ερώτημα. Ένας λιμενεργάτης, ένας υπάλληλος εργοστασίου, μεταλλείων, διυλιστηρίων, μεταξύ άλλων επαγγελμάτων, υφίσταται συνθήκες που δικαιολογούν την απασχόλησή του με «βαρέα και ανθυγιεινά». Συγκρίνονται λοιπόν αυτές οι συνθήκες με αυτές ενός εκδότη ή ελεγκτή του Μετρό;

Για τον κ. Χριστοδουλάκη, όχι απλά συγκρίνονται, αλλά «σε ένα διυλιστήριο για παράδειγμα, πάλι τα ίδια προβλήματα δημιουργούνται, αλλά εκεί οι άνθρωποι είναι ελεύθεροι να εισπνέουν και αέρα, δεν είναι μόνιμα σε μία μη φυσική κατάσταση.

Στα μετρό είναι η μόνη περίπτωση όπου υπάρχει μία μη φυσική κατάσταση του ατμοσφαιρικού αέρα συνεχώς, δεν είναι συγκρίσιμες καταστάσεις».

Τα εργαστήρια του ΠΑΚΟΕ

Τα εργαστήρια του ΠΑΚΟΕ

ΠΗΓΗ

loading...